Hem Sosyal dersinin hem de coğrafyanın bir ödev konusu olabilecek bir mevzuyu anlatalım:
TÜRKİYE’NİN COĞRAFÎ BÖLGELERİ
A. COĞRAFÎ BÖLGE ve BÖLÜM
Bölge nedir? Bölüm nedir? Aralarında ne fark vardır?
Öncelikle, Coğrafi anlamda bunları izah edip, sonra Ege Bölgesini genişçe izah edelim.
Doğal, beşerî ve ekonomik özellikler yönünden sınırları içinde benzerlik gösteren geniş alanlara bölge denir.
Sınırları içinde benzerlikleri olan ancak bölgenin diğer yerlerinden farklı olan küçük alanlara ise bölüm denir. Örnek: Orta Karadeniz Bölümü
Bölgelerde olduğu gibi, bölümler içinde de; yer şekilleri, iklim, bitki örtüsü, nüfus, yerleşme ve ekonomik etkinlikler yönünden farklı özellikler ortaya çıkabilir. Bu farklı özelliklerin görüldüğü, bölümden daha küçük alanlara da yöre denir. Örnek: Akdeniz Bölgesi’ndeki Göller yöresi
Bölgeler, doğal, beşerî ve ekonomik etkenlere göre belirlenmiştir. Doğal etkenlere yer şekilleri, iklim, bitki örtüsü ve su durumu girmektedir. Beşerî ve ekonomik etkenlere ise nüfus, yerleşme, sanayi, tarım, turizm ve ticaret girmektedir. Bunlara göre ülkemiz 1941 yılında 7 coğrafî bölge ve 21 coğrafî bölüme ayrılmıştır.
EGE BÖLGESİ
Bölge, adını batısında uzanan Ege denizinden almıştır. Bölgenin Ege denizi kıyıları çok fazla girintili ve çıkıntılı olduğu için yarımada, koy ve körfez sayısı çok fazladır. Bölgede batıdan doğuya doğru gidildikçe yükselti artmaktadır. Bölge iki farklı bölüme ayrılmıştır.
a. Ege Bölümü
Konumu: Bölgenin batı kısmını oluşturur. Kuzeyinde Marmara Bölgesi yer alır.
Yer şekilleri: Bölümün en belirgin özelliği batı doğu yönünde uzanan dağlar ve onların arasındaki ovalardır.
Bölümdeki sıradağları, Yunt dağı, Kaz dağı, Madra dağı, Bozdağlar, Aydın dağları ve Menteşe dağları oluşturur. Bu dağlar arasında uzanan ovalar ise Bakırçay, Gediz, Büyük ve Küçük Menderes’tir. Ovalar içinde aynı adı taşıyan akarsular vardır. Bu akarsular batıya doğru giderek Ege denizine dökülür. Bölümde sadece Çamiçi ve Marmara gölleri yer alır.
Bölümün kıyıları çok fazla girintili çıkıntılıdır. Kıyıya dik uzanan dağların denize doğru çıkıntıları yarımadaları oluşturur. Bunlar; Karaburun, Bodrum, Datça ve Dilek yarımadalarıdır. Yarımadaların arasında ise koy ve körfezler yer alır. Bunlar; Güllük, Gökova, İzmir, Kuşadası, Çandarlı ve Edremit’tir.
İklim ve bitki örtüsü: Bölümde Akdeniz iklimi etkilidir. Bu yüzden bitki örtüsü alçak yerlerde maki yükseklerde ise ormandır. Don olayları çok seyrek olarak görülür. Denizin ılımanlaştırıcı etkisi iç kısımlara kadar sokulabilir.
Nüfus ve yerleşme: Bölümde nüfus kıyı kesimde ve ovalarda toplanmıştır. Dağlık alanlar ve Menteşe yöresinde nüfus çok seyrektir. Bölümdeki il merkezleri, İzmir, Denizli, Manisa, Aydın ve Muğla’dır. İzmir bölümün en önemli yerleşim yeridir. Kent bölgenin sanayi, ticaret ve kültür merkezidir.
Diğer yerleşim yerleri ise Marmaris, Bodrum, Çeşme, Kuşadası, Datça ve Ayvalık kıyıda, Nazilli, Milas, Ödemiş, Salihli, Turgutlu, Tire ve Söke de iç kısımda yer alır.
Sanayi ve yer altı kaynakları: Bölümde zeytin yağı, sabun, pamuklu dokuma fabrikaları yer alır. Ayrıca halı ve kilim dokumacılığı da gelişmiştir. İzmir’de ise petro kimya, oto montaj, sigara, dokuma, çimento ve zeytin yağı sanayileri gelişmiştir. Yatağan ve Soma’da linyit çıkarılır. Bölümde demir ve krom da çıkarılır.
Tarım ve hayvancılık: Bölümün önemli geçim kaynaklarından biri de tarımdır. Çok çeşitli tarım ürünleri bölümde rahatlıkla yetiştirilebilir. Verimli çöküntü ovalarında en fazla pamuk, tütün, üzüm, incir ve zeytin yetiştirilir. Ayrıca sebze, meyve üretimi de çok yaygındır. Bölümde küçükbaş hayvancılık ve arıcılıkta yaygındır.
Turizm: Bölümde turizm çok önemlidir. Kıyılarda geniş kumsalların yer alması yaz turizmini geliştirmiştir. Denizli’deki Pamukkale travertenleri ile birçok tarihî eser ve kaplıca da bölümün turistik merkezleri durumundadır.
b. İç Batı Anadolu Bölümü
Konumu: Ege Bölgesi’nin doğu kısmını oluşturur.
Yer şekilleri: Bölümde plâto ve dağlık alanlar geniş yer tutar. Plâtolar üzerinde, Murat, Eğrigöz ve Emirdağları yer alır.
İklim ve bitki örtüsü: Bölümde yükselti arttığı için genellikle karasal iklim özellikleri görülür. Ege Bölümü’ne göre sıcaklıklar düşüktür. Don olayları ve kar yağışı daha fazladır. Bu farklılıklardan dolayı alçak yerlerde bitki örtüsü bozkır, yüksek yerlerde ise orman olmuştur.
Nüfus ve yerleşme: Ege Bölümü’ne göre nüfus çok azdır. Bölümdeki il merkezleri Kütahya, Afyon ve Uşak’tır. Diğer yerleşim yerleri ise Simav, Kula, Gediz ve Tavşanlı’dır.
Sanayi ve yer altı kaynakları: Bölümde sanayi pek gelişmemiştir. Uşak’ta şeker, Kütahya’da çimento ve şeker fabrikaları vardır. Ayrıca Kütahya’da çinicilik, Uşak, Demirci, Gördes ve Simav’da da halıcılık gelişmiştir. Bölümde zengin, linyit yatakları vardır. Tavşanlı, Değirmisaz, Tunçbilek ve Seyitömer’de çıkarılır. Afyon’da mermer, Kütahya’da da krom çıkarılmaktadır.
Tarım ve hayvancılık: Bölümün en önemli gelir kaynağı tarımdır. En fazla, buğday, şeker pancarı ve haşhaş yetiştirilir.