E-Okul Bilgi

"Bitkiler" Konu Anlatımı

Bitkileri, yapısını çeşitlerini ve işlevlerini güzelce özetleyerek anlatan yazımızı Biyoloji ve Fen ödevlerinde değerlendirebilirsiniz...


BİTKİLER

◾Fotosentez yapan ototrof canlılardır.
◾Yarı parazit bitkiler (ökseotu) fotosentez yapar, fakat su ve mineralleri konaktan alır.
◾Tam parazit bitkiler (cinsaçı) fotosentez yapmaz.
◾Bitkiler üremelerine göre sınıflandırılır.



A) ÇİÇEKSİZ BİTKİLER
◾Sporlarla ürerler. Metagenez görülür.
◾Kök, gövde ve yaprak yoktur.
◾İletim demeti eğreltilerde ve damarlı çiçeksiz bitkilerde vardır.
◾Su yosunu, kara yosunu, eğreltiotu, ciğerotu



B) ÇİÇEKLİ BİTKİLER
◾Üreme organı çiçektir ve tohumla ürer.
◾Kök, gövde ve yaprak vardır.
◾İletim demetleri bulunur.



Kök: Bitkileri toprağa bağlar. Su ve minerallerin alınmasını sağlar. Stoma yoktur. Kutikula ve kloroplast yoktur.

Gövde: Otsu ya da odunsu olabilir. Otsu gövdede

kutikula, stoma ve kloroplast bulunur. Odunsu gövdede kutikula, stoma ve kloroplast bulunmaz. Odunsu gövdede ölü mantar doku bulunur. Gaz alışverişi lentisellerden sağlanır.

Yaprak: Fotosentez organıdır. Terleme yapraklardaki stomalardan yapılır. Yüzeyi kutikula ile kaplıdır. İletim demetleri bulunur.

Kutikula: Yağsı ve mumsudur. Epidermis hücreleri tarafından oluşturulur. Su ve havayı geçirmez, ışığı geçirir. Odunsu gövdelerde ve kökte yoktur. Su bitkilerinde çok incedir. Kurak bölge bitkilerinde ise çok kalındır. Su kaybını önler.

Epidermis: Altta veya üstte bulunur. Kutikula, stoma, diken ve tüy oluşumunu sağlar. Fotosentez yapamaz yani kloroplast yoktur.

Parankima: Fotosentez yapan gerçek bitki hücresidir. Palizat parankiması ışığa daha yakın olduğundan ve kloroplast sayısının fazlalığından dolayı sünger parankimasından daha fazla fotosentez yapar.

Stoma (gözenek): Yaprağın altında, üstünde veya her iki yüzde de olabilir. Epidermis ile aynı hizada, içeri doğru(kurak) veya dışarı doğru (sulak) olabilir. Fotosentez yapan iki bekçi hücresinden oluşur. Stomaların açılması sırasında fotosentez yapılır. Gaz alışverişi ve terlemeyi sağlar. Üzerinde kutikula yoktur. Açılıp kapanabilir.

Açılma;

1) Hücre yoğunluğu arttırılır

2) Komşu hücrelerden su gelir

3) Turgor basıncı artar ve stomalar açılır.

Kapanma;

1) Yoğunluk azaltılır

2) Dışarı su çıkar

3) Turgor azalır ve stomalar kapanır.



1. BİTKİLERDE TAŞIMA SİSTEMİ

a. Su ve minerallerin taşınımı
◾Köklerde ki emici tüylerle alınır.(su bitkileri her yerden alır)
◾Odun (ksilem) boruları ile taşınır.
◾Odun boru hücreleri ölüdür, incedir. Taşıma tek yönlü ve hızlıdır.
◾Suyun taşınması 3 kuvvetin etkisi ile olur.

I) Kök basıncı: Kök hücreleri daima ortamdan daha yoğundur. Bu yoğunluk farkından dolayı kök hücrelerine osmozla su girer. Suyun alınmasını ve yukarı biraz itilmesini sağlar.

II) Kılcallık (Adezyon): Odun boru çeperlerinin su moleküllerini çekmesidir.

III) Terleme (Kohezyon): Kohezyon kuvveti odun boruları içinde su moleküllerinin birbirinden kopmadan bir sütun oluşturmasını sağlayan kuvvettir. Su yapraklardan uzaklaştırıldığında yoğunluk artar. Bir alt kademeden su çekilir. O da bir alttan… (Yoğunluk Kademelenmesi)



b. Organik madde taşınımı

Organik maddeler dışarıdan alınamaz. Bitki kendisi üretir. Yapraklarda glikoz, köklerde amino asit sentezlenir.

Soymuk (Floem) boruları ile taşınır.

Soymuk boru hücreleri canlıdır, kalburlu borulardır. Taşıma çift yönlü ve yavaştır.

Organik madde taşınımı sıvı basınçlarının farklı olmasıyla sağlanır.









2. BİTKİLERDE SOLUNUM SİSTEMİ
◾Bitkiler fotosentez için CO2’e (gündüz) , O2’li solunum için O2’e (gece-gündüz) ihtiyaç duyarlar. Bitkiler gerekli gazları stomalardan difüzyonla alır ve atarlar. Kökler ve su bitkileri gerekli gazları yüzeyden difüzyonla alabilirler.
◾Kışın yaprağını döken çok yıllık bitiklerde gaz alış verişi dal ve gövdedeki lentisellerden olur.
◾Lentiseller ölü mantar hücrelerinden oluşmuşlardır. Üzerinde kutikula yoktur. Fotosentez yapamaz. Açılıp kapanmaz. Gaz alışverişini sağlar.



3. BİTKİLERDE SİNDİRİM SİSTEMİ
◾Ototrof oldukları için sindirim sistemi yoktur. Fakat hücre içerisindeki büyük moleküllerin küçük parçalara ayrılması sindirim olarak kabul edilir.
◾Ayrıca böcekçil bitkiler azot ihtiyacını karşılamak için hücre dışı sindirim yaparlar. Cazibeli yakalayıcı organları vardır. Irganım hareketi ile böceği yakalar. (nasti) Hücre dışına enzim boşaltır. Bu enzimler nükleaz ve proteazdır. Hücre dışı sindirim yapar. Amino asit ve organik bazlar difüzyon ve aktif taşıma ile içeri alınır. Kendisi için gerekli besinleri sentezler. Drosera, Neptentes, Dionea.



4. BİTKİLERDE BOŞALTIM SİSTEMİ
◾O2 gündüz fotosentezle oluşur. Stomalardan difüzyonla atılır.
◾CO2 gece solunumla oluşur. Stomalardan difüzyonla atılır.
◾Su topraktan alınır. Stomalardan terlemeyle atılır. Özel kanallardan (hidatot) damlamayla (gutasyon) atılır. (Nemli havada)
◾Topraktan alınan bazı mineraller ve yaptıkları organik maddeler yaprak ve meyvelerde depolanır, dökümle atılır. Ya da köklerle toprağa verilir. Bu da bitki dağılımında etkilidir. (oksalat kristalleri halinde atılır)



5. BİTKİLERDE DESTEK SİSTEM
◾Otsu bitkilerin dik durmasını sağlayan turgordur.
◾Odunsu bitkilerin dik durmasını sağlayan pek (kollenkima) ve sert (sklerankima) dokularıdır.



6. BİTKİLERDE ENDOKRİN SİSTEM

5 tanedir;

1. Oksin : Büyüme, çiçek oluşumu ve meyve oluşumunu sağlar. Uç noktalardaki meristem dokunun mitozunu hızlandırarak boyca büyümesini sağlar. Işıktan kaçar, ışıkta etkisizdir.

2. Giberellin : Gövde büyümesi ve çimlenmeyi sağlar. Meyve büyümesini sağlar.

3. Sitokinin : Tomurcuk gelişimi ve çimlenmeyi sağlar.

4. Apsisik Asit : Tomurcuk gelişimini durdurur. (Dormansi)

5. Etilen : Meyve olgulaşmasını ve yaprak dökülmesini sağlar.



7. BİTKİSEL HAREKETLER

1. Tropizma ( Yönelme ) Hareketi : Uyartının yönü önemlidir. Uyartının yönü pozitif tropizma , aksine yönü ise negatif tropizma adını alır.







Uyaran

Adı


Işık

Fototropizma


Sıcaklık

Termotropizma


Kimyasal madde

Kemotropizma


Yer çekimi

Jeotropizma






2. Nasti ( Irganım ) Hareketi : Uyaranın yönüne bağlı olmaksızın yapılan irkilme hareketidir. Turgor ile olur. Böcekçil bitkilerin yakalaması böyledir. Işık ise Fotonasti.

3. Taksi ( Yerdeğiştirme ) Hareketi : Uyaranın yönüne bağlı olarak, bir yere tutulu olmayan bitkiler için geçerlidir. Işık Fototaksi, Kimyasal madde ise Kemotaksi.


◾Oksin yönetim hareketlerini yöneten bir hormondur.
◾Bir yapraktaki stoma hücrelerine komşu hücrelerden su gelirken stoma açıklığı, terleme ve gaz alış verişi artar.
◾Tam parazit bitkiler emeçlerini odun borularına kadar uzatır.