E-Okul Bilgi

Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin Coğrafi Özellikleri ve Bölümleri

Bölgelerimizi kısaca özetlenmiş bilgilerle ve coğrafi olarak bölümlere de ayırarak anlatmaya devam ediyoruz.


GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ

Bölge, ülkemizin güneydoğusunda Güneydoğu Toros dağlarının güneyinde yer alır. Yüz ölçümü ve nüfus miktarının en az olduğu bölgedir.

Bölge iki farklı bölüme ayrılmıştır.

a. Orta Fırat Bölümü

Konumu: Bölgenin orta kısmında bulunan Karacadağ’ın batısında kalan bölümdür.

Yer şekilleri: Bölümün büyük kısmını plâto ve ovalar kaplamaktadır. Batı da Gazi Antep ve doğuda Şanlı Urfa plâtosu bu plâtoları oluşturur.

Plâtoların güneyinde ise Ceylanpınar, Altınbaşak, Suruç ve Birecik ovaları yer alır. Bölümün başlıca akarsuyu Fırat'tır.

Akarsu plâtolar arasında derin vadilerden akar. Bu yüzden suyundan yeteri kadar faydanılamaz. Bu sulardan faydalanmak için ülkemizin en büyük barajı alan Atatürk barajı kurulmuştur.

İklim ve bitki örtüsü:
Bölümün alçak kesimlerinde Akdeniz iklimi görülür. Kış mevsimi yağışlı, yazlar sıcak ve kurak geçer. Kışlar fazla soğuk değildir. Bitki örtüsü genellikle bozkırlardan oluşur.

Nüfus ve yerleşme:
Nüfusun büyük kısmı bölümün batısında toplanmıştır. En büyük yerleşim yeri Gazi Antep'tir. Kent, bölümün sanayi, ticaret ve kültür merkezidir. Diğer önemli yerleşim yeri ise Şanlı Urfa'dır. Burası eski bir eğitim ve kültür merkezidir.

Dünya'nın bilinen en eski üniversitelerinden biri burada kurulmuştur.

Bölümdeki diğer il merkezi ise Adıyaman'dır. Nizip ve Birecik’te önemli yerleşim yerlerindendir.
Tarım ve hayvancılık: Halkın geçiminde tarımın çok önemli bir payı vardır.

En fazla tahıl ekimi yapılmaktadır. Ayrıca mercimek, antep fıstığı ve pamuk çok fazla yetiştirilen ürünlerdir. Bölümde üzüm bağları ve zeytin yetiştirilen yerler de vardır.

Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP)'nin yavaş yavaş faaliyete geçmesi ile beraber tarımsal üretimde artışlar meydana gelmeye başlamıştır.

Özellikle son yıllarda pamuk üretimi çok fazla artmıştır. Bölümde küçükbaş hayvancılık yaygın olarak yapılır. Canlı hayvan ticareti de yapılmaktadır.

Sanayi ve yer altı kaynakları:

Bölümde sanayi kuruluşlarının çoğu Gazi Antep'te toplanmıştır. Burada tarım makineleri, besin, dokuma, madenî eşya ve çimento sanayii gelişmiştir. Bölümün başlıca yer altı kaynağı petroldür. Petrol, Adıyaman ve Kâhta çevrelerinde çıkarılır.

Turizm:
Adıyaman yakınlarındaki Nemrut dağı ve Şanlı Urfa’daki Halilürrahman Camii balıklı göl vb. bazı tarihî yerler turistik alanlardır.

b. Dicle Bölümü

Konumu: Bölüm, Karacadağ’ın doğusunda kalmaktadır.

Yer şekilleri:

Yer şekilleri Orta Fırat Bölümü'ne göre daha engebelidir. Bölümün kuzeyinde Dicle nehrinin oluşturduğu Diyarbakır havzası, güneyinde ise Mardin eşiği yer alır. Bölümün en önemli akarsuyu Dicle nehridir.

İklim ve bitki örtüsü: Bölümde genel olarak karasal iklim özellikleri görülmektedir. Yazlar oldukça sıcaktır. Kışın ise kar yağışı ve don olayları görülebilir.

Nüfus ve yerleşme:
Bölümde nüfusun çoğu, Diyarbakır havzasında toplanmıştır. Bölümdeki il merkezleri Diyarbakır, Mardin, Siirt ve Batman'dır. Bölümün ticaret, sanayi ve kültür merkezi Diyarbakır'dır.

Tarım ve hayvancılık:
Tarım, bölümdeki halkın başlıca geçim kaynağıdır. Düz alanlarda en fazla tahıl, mercimek, pamuk ve karpuz üretimi yapılır.
Dağ yamaçlarında ise meyve bahçeleri ve üzüm bağları yaygındır. Geniş bozkır alanları olduğu için bölümde küçükbaş hayvancılık gelişmiştir.

Sanayi ve yer altı kaynakları:

Ülkemizde çıkarılan petrolün büyük kısmı bu bölümden elde edilir. Raman, Garzan, Ulaşlı ve Kurtalan’daki petrol kuyuları bu bölümdedir.

Çıkarılan petrolün bir kısmı Batman'daki rafineride işlenir. Bölümde ayrıca linyit ve fosfat yatakları da bulunmaktadır.