Eski Türk destanlarını, öğrencilerin ödev olarak sunabilecekleri şekliyle kısaltarak özetliyoruz.
Özetlenmiş olan bu destanlardan biri de Şu Destanı.
Şu Destanı
Şu Destanı, Türkler'in en eski destanlarından biridir.
Destanın kahramanı olan Şu, bilginlerin tahminlerine göre MÖ dördüncü yüzyılda yaşamış bir Türk kaganıdır.
Şu Destanı'nın konusu, Makedonyalı İskender'in Asya içlerine doğru ilerlerken Türkler'le yaptığı savaşlardır (?).
Ama, türkolog Zeki Velidi Togan'a göre, destanda adı geçen İskender'in Makedonya'lı İskender ile bir ilgisi yoktur ve Şu Destanı'nın konusu Makedonyalı İskender'in istilası değil daha önceki yüzyıllarda oluşmuş bir Aryani istilasıdır.
Destanda Türk boylarının oluşumu ve Türkler'in kent yaşamına geçmeğe başlamaları da anlatılmaktadır.
Ayrıca, ulusunu bir istiladan korumak için çaba gösteren bir kaganın kaygılarının ince bir biçimde işlenmesi, destana ayrı bir özellik katmaktadır.
Şu Destanı, kendisinden sonra oluşacak Türk destanlarının ana çizgilerini ve süslemelerini belirlemiştir.
Şu Destanı, kimi bilginlere göre Saka Türkleri'nin destanıdır.
Şu destanında müzik ve ezgi önemli bir rol oynar; ama bu müzik insan sesine değil, sazların sesine dayanır.
Destanın kahramanı genç kagan Şu, Türk destanlarının yerinde durmayan hareketli ve atak yiğitlerinden daha değişik bir yapıdadır.
Kagan Şu, beden ve ruh yapısı ile daha çok, Osmanlı hakanı 3. Selim'i andırır.
Şu Kagan, 3. Selim gibi içli, sanatçı, düşünceli ve mantıklı bir kimsedir. Sarayının kapısında günde 365 nöbet çalınır.
Şu Destanı'nın özeti şu şekilde yapılabilir:
Şu Kalesi'ni, Balasagun yakınlarında genç kagan Şu yaptırmıştı. Kagan Şu'nun sarayı ise Balasagun'da idi.
Kalede ve Balasagun'da çok güçlü bir ordu bulunuyordu. Balasagun kenti çok zengindi. Şu Kagan'ın sarayının önünde ordu beğleri için her gün 365 nöbet vurulurdu.
Bu sırada, Zülkarneyn (İskender) doğu seferine çıkmış, Ön Asya'dan İran içlerine kadar önüne çıkan tüm orduları yenmiş, ülkeleri işgal etmişti.
Zülkarneyn, Semerkand'a değin ilerlemiş, Türk illerine yaklaşmışt
Şu Kagan'ın gözcüleri, Zülkarneyn'in Balasagun'a ve Şu Kalesi'ne yaklaştığını bildirdiler. Gözcüler, Şu Kagan'a şöyle dediler:
''Zülkarneyn denilen, gün batısından kopup gelen bir kral ordusuyla bize yaklaşmaktadır. Önüne çıkan orduları dize getirmiş, yerle bir etmiştir. Bize ne buyurursun? Onunla savaşalım mı?''
Genç kagan Şu, habercilerin sözlerini dinlemez gibi göründü. Çünkü daha önceden, en güvendiği yiğitlerden kırk kişiyi seçmiş, Hucend Irmağı kıyılarına gözcülük etsinler diye göndermişti.
Yiğitler, kimseye görünmeden gizlice giderek Hucend kıyılarına yerleştikleri için, ordu habercileri durumu bilmiyorlardı.
Getirdikleri kötü haberden Şu Kagan'ın kaygılanmamasına, kılını bile kıpırdatmamasına şaşırdılar. Şu Kagan gönlü ise rahattı.
Şu Kagan'ın gümüşten bir havuzu vardı. Havuzu, işten anlayan ustalara yaptırmıştı.
Havuz, istenildiğinde taşınabiliyordu. Şu Kagan, savaşa bile gitse gümüş havuzunu yanına alırdı.
Konakladığı yerlerde içine su doldurtur, su dolu bu gümüş havuza kazlar, ördekler salar, onlara bakardı.
Kazların, ördeklerin gümüş havuzda yüzüşlerini seyretmek kendisini dinledirir, dinlenirken de ulusunun geleceği ile, sefer ve savaşlar ile ilgili tasarılar hazırlardı.
Şu Kagan, haberciler geldikleri sırada yine gümüş havuzda yüzen kazları, ördekleri seyrederek dinleniyordu. Habercilerin:
''Ne buyruk verirsin kaganım? Zülkarneyn ile savaşa tutuşalım mı?''
Diye sorup buyruk beklemeleri üzerine onlara havuzu ve havuzda yüzen kazlar ile ördekleri gösterek şöyle dedi:
''Bakın. Görüyor musunuz... Kazlarla ördekler suda ne güzel yüzüyor, nasıl dalıp dalıp çıkıyorlar?''
Haberciler, kaganlarının bu biçimde konuşmasını garip karşıladılar. Ona kuşku ile baktılar. ''Herhalde kaganımızın hiç bir hazırlığı yok.
Onun için ne yapacağını bilemiyor'' diye düşündüler.
O sırada, Zülkarneyn'in ordusu Hucend Irmağı'nı geçmişti. vakit gece yarısına geliyordu.
Hucend Irmağı kıyılarında gözcülük yapan, Şu Kagan'ın kırk yiğidi atlanıp, yıldırım gibi Şu Kalesi'ne geldiler. Şu Kagan'ın katına varıp Zülkarneyn'in Hucend Suyu'nu geçtiğini, Balasagun yolunda ilerlediğini bildirdiler.
Daha önceki habercilerin sözlerini dinlerken kılı kıpırdamayan Şu Kagan, kırk yiğidin sözleri üzerine hemen göç davulunun çalınmasını buyurdu.
Davulun çalınması ile birlikte doğuya doğru hızla yola koyuldular.
Bu durum halkı şaşırttı. Gündüzün hazırlık yapılmadan, gece vakti göçün başlamasından korktular. Ellerine ne geçtiyse toplayıp bulabildikleri atlara atlayan millet, kaganla birlikte yola düştü.
Gün doğarken, kentte kimse kalmamıştı. Yalnızca bomboş ve düz bir ova görünüyordu.
Bütün millet, Şu Kagan'ın ardından gitmişti. Ancak, binecek bir şey bulamayan yirmi iki kişi, Şu Kalesi'nde kalmıştı. Bunlar ne yapacaklarını düşünürlerken yanlarına iki kişi daha geldi.
Bu iki kişi kap kacaklarını toplayıp sırtlarına vurmuşlardı. Yorgundular. Fakat, pek duracağa benzemiyorlardı.
Önceki yirmi iki kişi, bu yeni gelenlere bir yere gitmemelerini, kendileri gibi kalede kalıp beklemelerini söylediler.
''Zülkarneyn denilen her kim ise, burada uzun süre kalamaz, geldiği gibi geri dönüp gider. Burası bizim yurdumuz, yine bize kalır.'' dediler.
İşte bu yüzden, bu iki kişinin adı Kalaç olarak kaldı. Bu iki kişiden olan çocuklar ile torunları de Kalacı adıyla anıldılar. Ama bu iki kişi, yirmi iki kişinin sözlerini dinlemeyerek onları bırakıp gittikleri için Zülkarneyn'in geldiğini görmediler.
Zülkarneyn gelip de kalede kalan uzun saçlı yirmi iki kişiyi görünce ''Türk mânend'' dedi. Bu söz, ''Türk'e benziyorlar'' anlamına geliyordu.
Bu yüzden, yirmi iki kişinin soylarının adı da Türkman (Türkmen) olarak kaldı. Giden iki kişi, gittikleri için tam anlamıyla Türkmen sayılmadılar.
Böylece oluşan yirmi dört boydan, yirmi ikisi Türkmen, öteki ikisi de Kalaç diye bilindi.
Bu olaylar olurkan Şu Kagan, ordusu ve yanındakilerle birlikte Çin sınırına değin ilerlemişti. Çin'e yakın Uygur iline vardıklarında Şu Kagan, artık Zülkarneyn'i karşılayabilecek durumda olduğuna, onu asıl merkezinden çok uzaklara çektiğine karar verdi.
Çünkü, kendi soydaşları arasında bulunduğu için Zülkarneyn'den daha güçlü durumua gelmişti. Şu Kagan, çerilerinin en gençlerini ayırdı; onları Zülkarneyn'in üzerine yollamayı düşündü.
Veziri, gidecek olanların tümünün genç olduğunu, deneyimlerinin bulunmadığını, başaramazlarsa işin kötüye varacağını söyledi.
Şu Kagan, vezirine hak verdi. Yaşlı, deneyimli bir subaşını çerileriyle birlikte gönderdi.
Şu Kagan'ın çerileri bir zaman sonra Zülkarneyn'in öncü birlikleriyle karşılaştılar. Türk çerileri, Zülkarneyn'in öncü birliklerine bir gece baskını yaptılar.
Baskın çok kanlı oldu. Bir ölüm kalım savaşı yapıldı. Zülkarneyn'in öncü birlikleri bozguna uğradılar. Türk erlerinden biri, Zülkarneyn'in çerilerinden birini tek kılıç vuruşuyla ikiye böldü.
Çerinin kemerine bağladığı altın torbası parçalandı; içindeki altınlar yere saçıldı, çerinin kanıyla kızıla bulandı.
Ertesi gün, gün ışıkları bu kanlı altınları parlattı. Bunu gören Türk erleri birbirlerine bakıp ''Altın kan! Altın kan!'' diye bağrıştılar.
O günden sonra, bu baskının yapıldığı yerin yakınında bulunan dağa Altın Kan (Altun Han) dendi.
Baskından sonra Şu Kagan ile Zülkarneyn daha savaşmadılar, barış yaptılar. Barış, iki taraf içinde iyi sonuçlar doğurdu.
Burada bir çok kent kurulmağa başlandı. Uygur Türkleri ile öteki Türk boyları bu kentlere yerleştiler. Şu Kagan da Balasagun'a döndü.
Şu Kalesi'ni sağlamlaştırdı. Balasagun kentinin geliştirdi. En sonunda da kaleye bir tılsım koydu. Bu öyle bir tılsımdı ki dörtbir yanda duyuldu.
Leylekler kente dek geldiklerinde tılsım yüzünden daha uzağa uçamadılar, kenti aşamadılar.
Türkçe-Edebiyat
- Tartışma (Türkçe Performans Ödevi)
- Türkçenin Dünya Dilleri Arasındaki Yeri
- Dil ve Anlatım Ödevi: Dil nedir, önemi, Dil Grupları ve Türkçe
- Edebiyat Dönem Ödevi: Olay çevresinde gelişen Edebi Metinler
- Şinasi, Hayatı, Eserleri ve Üslûbu
- Türk Edebiyatının Genel Özellikleri (Tam Analizli)
- Namık Kemal ve Edebi Kişiliği
- İslami Devir Türk Edebiyatı
- Dil ve Anlatım Ödevi: ÖSS'de çıkmış "Yazım Kuralları ve Noktalama İşaretleri" Soruları
- Türk Edebiyatı'nın Bölümleri- Edebiyat Dönem Ödevi
- Edebiyat Proje Ödevi: Anonim Halk Edebiyatı
- Edebiyat Dönem Ödevi: Dini-Tasavvufi Türk Edebiyatı (Tekke Edebiyatı)
- Türk Halk Edebiyatı
- Aşık Tarzı Halk Edebiyatı:
- Türk Edebiyatında Şairler, Son Dönem Şairler
- Türkçe Performans Ödevi: Küçük Ağa Roman Özeti Tarık Buğra
- Edebiyat Dönem Ödevi: Divan Edebiyatı (Klasik Türk Edebiyatı)
- Türkçe Performans Ödevi: Fiillerde Anlam Kayması
- İlk Türk Destanları, Alp Er Tunga, Şu ... (Türkçe Performans Ödevi)
- Türkçe Performans Ödevi: Şiir ve Şiir Türleri
- Türkçe Performans Ödevi: Nasreddin Hoca ve Hayatı
- Türkçe Performans Ödevi: Cümlenin Ögeleri
- Türkçe Performans Ödevi: Dede Korkut Hikayelerinden "Boğaç Han" Özeti
- İslamiyet Öncesi "Sözlü Edebiyat" Dönemi ve Ürünleri
- Türkçenin ve Türk Dilinin Tarihi Gelişimi
- Edebiyat Nedir?
- 6. Sınıf Türkçe 2. Dönem Son Yazılı Soruları
- Türkçe 6, 7 ve 8.Sınıflarda Proje ve Performans Ödevi Hazırlanabilecek Konular ve Puanlama
- 2009 ÖSS Türkçe Soruları
- Türkçe ve Edebiyat Dersleri Terimler Sözlüğü
- Türkçe'den Proje ve Performans Ödevi Hazırlanabilecek Konular
- Edebiyat'ı Tanımlayabilme Çabası
- Kaşgarlı Mahmut'un Hayatı (Divan-ı Lügat'it-Türk yazarı)
- Şu Destanı'nın Kısaca Özeti
- 10. Sınıf Dil Anlatım 1. Dönem 1. Yazılı Soru ve Cevapları
- "Han Duvarları" şairi Faruk Nafiz Çamlıbel, Hayatı ve Eserleri
- 6. Sınıf Türkçe Testleri-1 (Cevaplı Testler)
- Dil Bilgisi Yönünden ve Anlam Bakımından Anlatım Bozuklukları
- 2. Sınıf Öğrencileri için Türkçe Sınavı: Eylemleri (Fiilleri) Tanıyormuyuz?
- 10. Sınıf Dil ve Anlatım 1. Dönem 1.Yazılısı ve Cevapları
- 9.Sınıf Dil ve Anlatım 1. Dönem 1.Yazılı Soru ve Cevapları
- 5.Sınıf Türkçe 1. Dönem Yazılı Soruları ve Cevapları
- Kısaca Gılgamış Destanı
- 8. Sınıf Türkçe 1.Dönem 2. Yazılı Soruları
- Türkçe'de Sayıların Yazılışı Nasıldır?
- 6. Sınıf Türkçe 1.Dönem 2.Yazılı Test
- 6.Sınıf Türkçe 1.Dönem 3.Yazılı Soruları Test
- 9.Sınıf Edebiyat 1.Dönem 3. Yazılı Soru ve Cevapları
- 8. Sınıf Türkçe 1. Dönem 3. Yazılı Test Soru ve Cevapları
- 9.Sınıf Dil ve Anlatım 2. Dönem 1. Yazılı Sınavı Klasik
- 7. Sınıf Türkçe 1. Dönem 3. Yazılı Soru ve Cevapları
- Ödev:Türeyiş Destanının Özeti
- 6 Sınıf Türkçe 1. Dönem 3. Yazılı Ortak Test
- Türkçe Performans Ödevi: Sözcükte Yapı
- 10.Sınıf Edebiyat 2.Dönem 1.Yazılı Soruları
- 8. Sınıf Türkçe Performans Ödevlerinin Konuları
- Sıfat Tamlaması ve Çeşitleri
- 9. Sınıf Edebiyat 2.Dönem 3.Yazılı Soru ve Cevapları
- 9. Sınıf Türk Edebiyatı Ders Kitabı Tüm Cevaplar
- Dil ve Anlatım Ödevi: Öyküleyici Anlatım Örnekleri
- Dil ve Anlatım Ödevi: Betimleyici Anlatım (Tasvir) Ve Örnekleri
- 8. Sınıf 2. Dönem Türkçe 2. Yazılı Soru ve Cevapları(Test)
- 8. Sınıf 2. Dönem Türkçe 3. Yazılı Soru ve Cevapları
- 7. Sınıf Türkçe 2.Dönem 3.Yazılı Soruları(Yeni)
- 5. Sınıf Türkçe 1. Dönem 1. Yazılı Soru ve Cevapları (Yeni)
- 6. Sınıf Türkçe 1.Dönem 1.Yazılı Soruları(Test)
- Türkçe Ödevi (5.sınıf)
- Dil ve Anlatım Ödevi: Türkçenin Dünya Dilleri Arasındaki Yeri
- Dil Ve Anlatım Ödevi: Nutuk (Söylev) Ve Özellikleri
- Dil Ve Anlatım Dersi Sitesi Açıldı
- 9. Sınıf Dil ve Anlatım 1. Dönem 1.Yazılı Soruları- Cevaplı
- 11. Sınıf Dil ve Anlatim 1. Dönem 1. Yazılı Soruları ve Cevapları
- Anlatım Teknikleri Konu Özeti
- 9. Sınıf Edebiyat 1. Dönem 1. Yazılı Soruları ve Cevapları
- 9. Sınıf Türk Edebiyatı 1. Dönem 1. Yazılı Soru ve Cevapları
- Türkçe Proje Ödevi: Sıfat ve Sıfat Çeşitleri Konu Anlatımı
- 11. Sınıf Dil ve Anlatım Kitabının Tüm Cevapları- Hazır Cevaplar
- Lise-2 Edebiyat 1. Dönem 1. Yazılı Soruları ve Cevapları- Yeni
- 11. Sınıf Edebiyat Çalışma Kitabı Cevapları- Yeni
- 12. Sınıf Türk Edebiyatı 1.Dönem 1.Yazılı Soruları ve Cevapları-Yeni
- 11. Sınıf Türk Edebiyatı 1. Dönem 1. Yazılı Soruları ve Cevapları-Güncel
- Dil ve Anlatım Ödevi: Telaffuz (Söyleyiş), Vurgu, Tonlama,
- 10. Sınıf Dil ve Anlatım Kitabı EKOYAY-Cevapların Tamamı
- Dil ve Anlatım Ödevi: Dille İletişim ve Sembolle İletişim Arasındaki Farklar
- 9. Sınıf Dil ve Anlatım Kitabı Çözümleri- EKOYAY Yayınları- İlk 38. sayfa...
- SBS Türkçe Yazılı Sınavı Çalışma Soruları
- 8. Sınıf Türkçe TEOG Yazılı Sınavına Hazırlık Soruları ve Cevapları
- 10. Sınıf Dil ve Anlatım 1. Dönem 2. Yazılı Soruları ve Cevapları-Yeni
- Noktalama İşaretleri Konu Anlatımı
- Dil ve Anlatım Ödevi:İletişim, Dil ve Kültür Konu Anlatımı
- Asonans Sanatı Nedir? Şiirde Asonans
- Türkçe TEOG Yazılı Soruları 8. Sınıf Ve Cevapları-Güncel
- Türkçe Ödevi: Sözcükte Yapı ve Ekler
- 8. Sınıf Türkçe TEOG Yazılısına Hazırlık Türkçe Deneme Sınavı-4 Yeni
- 9. Sınıf Dil ve Anlatım Dersi 1. Dönem 2. Yazılı Soruları ve Cavapları-Güncel
- Türkçe'de Anlatım Bozuklukları- Örneklerle Anlatım
- Ünsüz Harflerin Sınıflandırılması
- Türkçe'de Ek Fiiller
- 10. Sınıf Dil ve Anlatım 1. Dönem 2. Test Yazılısı ve Cevap Anahtarı-Yeni
- 12. Sınıf Dil ve Anlatım 1. Dönem 2. Yazılı Soruları ve Cevaplar-Yeni
- 9. Sınıf Edebiyat 1. Dönem 2. Yazılı Soru ve Cevapları-Yeni Yazılı
- 8. Sınıf SBS Türkçe Yazılı Soruları-5 ve Cevap Anahtarı
- 10. Sınıf Türk Edebiyatı 1. Dönem 2. Yazılı Soruları ve Cevapları-Yeni
- Türk Edebiyatı Tarihi 1. Dönem Yazılı Test Sınavı
- 11. Sınıf Türk Edebiyatı Dersi 1. Dönem 2. Yazılı Soruları ve Cevapları-Yeni
- 5. Sınıf Türkçe Dersi 1. Dönem 2.Yazılı Soruları- Test Yeni Sınav
- 10. Sınıf Türk Edebiyatı 1. Dönem 3. Yazılı Soru ve Cevapları-Test Güncel
- 8. Sınıf Türkçe TEOG Yazılı Sınavına Hazırlık Soruları ve Cevap Anahtarı-5
- 10. Sınıf Dil ve Anlatım Performans ve Proje Ödevi Hazırlanabilecek Konular
- Türkçe Performans Ödevi:Fiilimsiler ve Özellikleri (Örneklerle Anlatım)
- 10. Sınıf Dil ve Anlatım 1. Dönem 3. Yazılı Soruları Güncel-Test Soruları
- Edebiyat Ödevi: Taaşşuk-u Talat ve Fitnat Özet
- Edebiyatta Kinaye, Tanımı ve Örneklerle Anlatımı
- TEOG Sistemi Türkçe Merkezi Yazılı Deneme Soruları
- Şiir İncelemesi ve Edebi Açıdan Tenkit (Edebiyat Proje Ödevi)
- 2015 YGS Türkçe Konulara Göre Soru Dağılımı
- Dil ve Anlatım Ödevi: Dillerin Sınıflandırılması ve Farkları