E-Okul Bilgi

Ses ve Sesin Yayılması

Sesin fiziksel anlamda oluşumu nasıl gerçekleşir?



Ve gerçekleşen bu ses havada nasıl yayılır? Bu soruların cevabını irdeleyeceğiz.

Ses Nasıl Yayılır?

Ses maddesel ortamlarda yayılabilmektedir.

Sesin yayılması için maddesel ortamla birlikte taneciklere ihtiyaç vardır.

Bu sebeple ses katı, sıvı ve gaz halindeki maddelerde yayılmaktadır. Boşlukta maddesel ortam olmadığı zaman ses boşlukta olur ve sesler boşlukta yayılmaz.

Bir ses dalgalar şeklinde yayılmaktadır. Sesin dalgası bir su dalgasını andırır. Su dalgası gibi dairesel bir hareketle yayılırlar.

Ses dalgası su dalgası gibi bir noktadan başlar başla bir noktaya doğru hareket eder.

Sesin dalgası su dalgaları gibi kaynağa yakın bölgelerde belirginleşir ve kaynaktan uzaklaştığı zaman ses dalgasını şiddeti azalmaktadır.

Sebebiyse, kaynağa yakın yerde ses dalgalarının enerjisinin fazla olması ve sesin kaynağından uzaklaşıldığı zaman ses dalgalarının enerjisinin azalmasıdır.

Ses Her Yerde Yayılır Mı?
Bu sorunun cevabını yukarıda azda olsa açıkladık.

Ses heryerde yayılmaz. Sesler maddesel olan ortamlarda yayılmaktadır.

Maddesel olmayan ortamlarda yayılmaz. Buna örnek uzayı verebiliriz.

Ses Dalgaları neden Maddesel Ortamda Yayılır?
Dalgalar genel olarak, mekanik ve elektromanyetik dalgalar olmak üzere iki ana gruba ayrılır.

Elektromanyetik dalgalar, yayılmak için bir ortama ihtiyaç duymazlar ve boşlukta da yayılabirler.

Mekanik dalgalar ise, enerjilerini aktarabilmek için ortam taneciklerine ihtiyaç duyarlar. Bu yüzden boşlukta (örneğin uzayda) yayılamazlar. Ses dalgaları da mekanik dalgalar olduklarından yayılmak için maddesel bir ortama ihtiyaç duyarlar.

Ses, nesnelerin titreşiminden meydana gelen ve uygun bir ortam içerisinde (hava, su vb.) bir yerden başka bir yere, sıkışma (compressions) ve genleşmeler (rarefactions) şeklinde ilerleyen bir dalgadır. Dolayısıyla ses, bir basınç dalgasıdır.

Ses dalgaları enerjilerini 3 boyutlu ortamda taşırken, kaynaktan uzaklaştıkça ses dalgalarının şiddeti azalır.

Artan uzaklıkla birlikte ses dalgalarının şiddetinin azalması ses dalgalarındaki enerjinin daha geniş alanlara yayılmasından kaynaklanır.

Ses dalgaları 2 boyutlu bir ortamda dairesel olarak yayılır. Enerji korunduğu için enerjinin yayıldığı alan arttıkça güç azalmalıdır.

Şiddet ve uzaklık arasındaki ilişki ters-kare ilişkisidir. Bu yüzden kaynağa olan uzaklık 2 katına çıktığında şiddet ¼ 'üne düşer.

Benzer şekilde kaynağa olan uzaklık ¼ 'üne düştüğünde şiddet 16 katına çıkar. Uzaklık arttıkça sesin şiddeti, uzaklığın karesi oranında azaltır. Aşağıdaki tabloda şiddet ve uzaklık arasındaki ilişki gösterilmiştir:

Uzaklık Şiddet

1m 160 birim

2m 40 birim

3m 17.8 birim

4m 10 birim