E-Okul Bilgi

Biyoloji Proje Ödevi:

Günümüzde Kültür Mantarı Yetiştiriciliği


Kültür Mantarı Yetiştiriciliği Konu Anlatımı

Mantarların belirli sıcaklık, nem ve havalandırma gibi belirli istekleri vardır.

Bu şartlar sağlandığı takdirde yıl boyu mantar gerçekleştirilebilir.

Mantarlar farklı gelişim devrelerinde farklı iklim isteklerine sahiptir.

KÜLTÜR MANTARI YETİŞTİRİCİLİĞİ

Mantarın Yetiştirildiği Yerler

Mantar sıcaklık ve nem miktarı kontrol altında tutulabilen, havalandırılması kolay, güneş ışığı almayan yerlerde yetiştirilebilirler.

Mağaralar, soğuk hava depoları, ışığa karşı yalıtılmış seralar, tünel ve galeriler, kümesler, depolar, ambarlar, bodrumlar ve modern mantar işletmeleri mantar üretimi yapılabilen yerlerdir.

Eğer yetiştiricilik için yeni bir tesis kurulmayacak ise mevcut yer ve binanın seçiminde aşağıdaki özellikler göz önünde bulundurulmalıdır:

Seçilen yer aydınlatma, havalandırma, ortam nemlendirilmesi ve temizlik için su ve elektrik gibi enerji kaynaklarına sahip ve ulaşım sorunu olmamalıdır.

Yapılar nem ortamının sağlanması için ıslatmaya uygunluğu ve zararlıların yuvalanmaması açısından tamamen betonarme olmalıdır.

Yapılardaki çatlak, kırık, dökük yerler onarılmalı kapı ve pencereler straforla izole edilmelidir.

Tavan yüksekliği en az 2,50 metre olmalıdır.

Tabanda atık suyun gideceği bir kanal olmalı, şayet yoksa suyun toplanıp alınacağı bir çukur açılmalıdır.

Seçilecek ısı sisteminin bacalı ya da bacasız olmasına bağlı olarak baca sisteminin ve havalandırma içinde karşılıklı havalandırma vantilatörlerinin takılacağı deliklerin açılması gerekir.

Mantar yetiştirme odasına girmeden önce ayakların dezenfekte edileceği, iş önlüğünün giyileceği, devamlı aydınlık gerektiğinde kullanılabilecek bir ön oda oluşturmakta fayda vardır.

Yetiştiricilikte Kullanılan Malzemeler

Raflar:Yetiştirme odalarında mantar torbalarının yerleştirileceği raflar profil demirden yapılmalıdır.

Ortamın rutubetli olmasından dolayı ahşap malzeme tavsiye edilmez.

Çalışma kolaylığı açısından ilk rafın yerden 15-20 cm yüksekte, en üstteki rafla tavan arası mesafenin 80 cm ve rafların en fazla 3 katlı olması tavsiye edilmektedir.

Isıtma Cihazları:Mantarhanenin ısıtılması için en ideal cihazlar buhar kazanları olmakla birlikte çeşitli şekillerde ısıtma yapılabilir.

Buhar Kazanları: Bunlar kalorifer kazanları olup, elde edilen buharın galvanizli borularla odaya gönderilmesi suretiyle hem sıcaklık hem de nem sağlanmış olmaktadır.

Modern mantarhanelerde bu sistemle ısıtma yapılmaktadır. Fazla yatırım gerektiren bir sistemdir.

Kömür Odası:Ortamın ısıtılması ve üzerine konacak su kabı ile rutubet artışı sağlamakla beraber, homojen bir sıcaklık dağılımı sağlayamaz.

Bu sebeple sobaya uzak kalan torbaların yeterli sıcaklık alamamasından, yakın olanların da aşırı ısınmasından dolayı yetiştirme odasında farklı hasata gelmeler gözlenebilir.

Fakat yine de kare tipi yetiştirme odalarında kullanılabilir.

Yetiştirme odasının nemi ise duvarların ve tabanın ıslatılması şeklinde sağlanabilir.

Kat Kaloriferi: Pahalı olmakla birlikte pratikte uygulanabilirliği en yüksek olan cihazdır. Nem soba sisteminde olduğu gibi yerler

Şofben:

Şofbeni otomatik bir şekilde mantarhanenin ısıtılmasında kullanabilmek için bazı ek malzemeye ihtiyaç vardır.

Bunlar: 1 adet devir-daim motoru, 1 adet termostat ayarlı elektrik şalteri ve 1 adet buhar üfleyici düzenektir.

Fanın üflediği hava şofbenden ısınarak gelen sıcak su ile dolu radyatörün üzerinde ısınarak plastik borularla odaya dağılır.

Bu düzenek termostat aracılığı ile otomatik olarak kontrol edilmekte olup; varildeki su seviyesi ve tüpün dolu olup olmadığının devamlı kontrol edilmesi gerekir.

Bu sistemde 2-3 günde bir tüp harcanmaktadır. Ortam nemi ise duvar ve yerlerin ıslatılması ile sağlanmaktadır.

Elektrikli Isıtıcılar:

Elektrikli ısıtıcılar odanın çeşitli yerlerine konularak termostatlı elektrik şalteri ile kontrol edilebilir.

Nem, taban ve duvarların ıslatılması ve ısıtıcıların üzerine buhar kapları konularak sağlanabilir.

Ölçüm Cihazları:

Mantar yetiştiriciliğinde gerekli olan ölçüm cihazları nem ölçmek için higrometre, oda sıcaklığını ölçmek için termometre ve kompost iç sıcaklığını ölçmek için cam termometredir.

Bu cihazlar mantar yetiştirme odasını en iyi temsil eden yerlere yerleştirilir.

Havalandırma Sistemleri:

Havalandırma için biri dışarıdaki temiz havayı içeri alacak, diğeri de içerideki pis havayı dışarı atacak şekilde yerleştirilmek üzere iki adet yüksek devirli fana ihtiyaç vardır.

Dışarıdaki havayı içeri alacak fan duvara ters olarak monte edilir ve önüne delikli plastik boru takılarak mantarların direkt olarak havaya maruz kalmaması sağlanır.

Bu fanın karşı tarafına, duvarın alt kısmına içerdeki havayı emecek fan yerleştirilir.

Fanın her ikisi de birlikte çalıştırılarak içerinin havası değiştirilir.

Havalandırma fanının önüne mutlaka spor filtresi takılmalıdır.

Sulama Malzemeleri:

Mantarın sulaması çok önemli ve dikkat gerektiren bir bakım işlemidir.

Salma sulama kesinlikle yapılmamalıdır. Sulama, suyu ince zerrecikler halinde püskürten aletlerle yapılmalıdır.

Bu da hortum ucuna takılan pülverizatör memesi veya bahçe hortumlarının ucuna takılan sulama başlıkları ile sağlanabilir.

İlaçlama Malzemeleri:İlaçlama malzemeleri olarak naylon eldiven, iş önlüğü, galoş, gözlüklü maske ve sırt pülverizatörü sayılabilir

Misel ön Gelişme Devresi
Mantar misellerinin komposta ekiminden misellerin kompost içerisinde geliştiği ve bu komposta misel iplikçileri tamamen kapladığı devredir.

Bu devrede misellerin gelişmesi için kompost içerisindeki optimum sıcaklık, 23-25 derece, oda nispi nemi de %80-90 oranında olmalıdır.

Bu sıcaklık devresinde misel ön gelişme devresi 12-15 günde tamamlanır.

ÖRTÜ TOPRAĞI DEVRESİ

Gelişme dönemini bitiren %75-80 misel sarması gerçekleşmiş olan kompostun üzerine, dezenfekte edilmiş takriben 3,5-5 cm kalınlığındaki örtü toprağı (torf-turba) %70 nemli olarak kompost yüzeyine serilir.

Toprak örtümünden sonra ilk günlerde ortam sıcaklığı 20 derece civarında olmalıdır.

İlk çıkışlar görüldükten sonra sıcaklık 15-17 dereceye düşürülmelidir. Nem ise % 80-90 derece olmalıdır.

Üst toprağın örtümünden sonra uygun şartlar sağlandığı takdirde yaklaşık 3 hafta sonra ilk çıkış başlar. Takriben 30-60 gün süre ile verime devam ederler.4

Hasat
Mantar hasatı genellikle örtü toprağının örtülmesini izleyen 20-22’nci günlerde başlar.

Mantar şapkaları 2,5-5 cm olduğunda hasadı tekniğe uygun olarak yapılmalıdır.

* Mantar loş, ısı ve nem durumu ayarlanabilen, havalandırması kolay olabilecek yerlerde yetiştirilmelidir.

* Mağaralar yılın belli mevsimlerinde boş kalan soğuk hava depoları, seralar, evin kullanılmayan bodrum veya kilerlerinde mantar yetiştiriciliği yapılabilir.

* Mantar %90’a yakın su içerir. Yağ ve karbonhidrat miktarı az, olup protein bakımından zengindir. B kompleks ve C vitaminleri bol miktarda bulunur.

Kalorisi düşük olup, 100 gr mantar, 20-30 kalori vermektedir. Ayrıca yağ oranının çok az olması nedeniyle mantar iyi bir diyet yemeği olarak önerilmektedir.

Yüksek miktarda K,P,Ca ve çok az miktarda da Fe içermektedir.

Mantarın muhafaza ve yiyecek olarak değerlendirme alanları oldukça fazladır.

Bunlardan taze olarak saklama, konserve işlem, derin dondurma, kurutma, hazır çorba, sos ketçap ile turşu yapımı en yaygın olanıdır.

Ambalaj ve Pazarlama: Hasat edilen mantarlar mümkün olduğu kadar çabuk pazarlanmalıdır.

Mantarların 500 veya 250 gr’lık paketler halinde piyasaya arz edilmesi pazarlama açısından önemlidir.

Ambalaj işlemi plastik torba, karbon veya kağıt plastik kutularla yapılabilir.

Kullanılan plastik torbalara zımba ile delikler açılması uygun olur.

Mantarın besin değerini kaybetmeden taze olarak uzun süre saklamak ve depolamak güçtür.