E-Okul Bilgi

Operant Şartlanma


Klasik şartlanmayla birçok öğrenme durumunu açıklamak mümkün değildir. Çünkü insanlar sadece çevrelerindeki uyaranlara tepki vermekle kalmayıp bilinçli ve açık bir şekilde birçok davranışlar sergilerler.

Operant şartlanmayı Skinner adında bir araştırmacı, uzun yıllar süren çalışmalarının sonucunda klasik şartlanmadan yola çıkarak ortaya koymuştur. Skinner’e göre tepkisel ve operant olmak üzere iki çeşit davranış vardır.

Tepkisel davranışlar belirli bir dış uyarıcı karşısında organizmanın ortaya koyduğu davranışlardır. Terleme, titreme, göz bebeğinin küçülmesi tepkisel davranışlardır.

Operant davranışlar ise, organizmanın hiçbir dış uyarana bağlı olmadan ortaya koyduğu davranışlardır. Tepkisel davranışa neden olan uyarıcı her zaman bilinirken,operant davranışa neden olan uyarıcı çok belirgin değildir.
Operant şartlanma ödüle götüren veya cezadan kurtaran bir tepkinin öğrenilmesine, ya da bir davranışın pekiştireçle kuvvetlendirilmesine denir.

Klasik ve Operant Şartlanma Arasındaki Farklılıklar
• Klasik şartlanmada uyarıcı bir ışık veya ses gibi belirli bir olaydır.
• Klasik şartlanmada davranış uyarıcıyı takip ederken, operant şartlanmada davranış uyarıcıdan gelmektedir.
• Klasik şartlanmada tıpkı tepki gibi uyarıcı da belirlidir. Operant şartlanmada ise, tepkiler tesadüfidir; başlangıçta çeşitlilik gösterirler.
• Klasik şartlanmada pekiştirme gösterilen tepkiden bağımsızdır. Operant şartlanmada ise pekiştirme gösterilen tepkiye bağımlıdır.
• Operant şartlanmada tepkiler açık ve bilinçlidir. Klasik şartlanmada ise tepkiler istemsiz duygusal ve fizyolojik tepkilerdir.