E-Okul Bilgi

Elektrikle Aydınlanan İlk Şehir: TARSUS

Günümüzde Mersin’e bağlı bir ilçe olmasına rağmen birçok ilimizden daha büyük bir şehir olan Tarsus, barındırdığı tarihî değerlerin yanında şehircilik alanında birçok uygulamanın ilk olarak hayata geçirildiği yer olmuştur.


Meselâ, Adana Vilâyeti dâhilinde ilk parke kaldırımlar Tarsus sokaklarına döşenmiş, Anadolu’da madenî borularla evlere kadar su isâlesi ilk olarak Tarsus’ta yapılmıştı.

Türkiye’deki ilk elektrik santrali de Tarsus’ta kurulmuş ve ilk şehir elektriği üretimi burada gerçekleştirilmişti...

Tarsus, köklü geçmişi ve kültür bakımından zenginliği ile her dönemde bulunduğu coğrafyanın en önemli şehirlerinden biri olagelmiştir.

Tarsus, Yavuz Sultan Selim devrinde Memluklular üzerine yapılan Mısır seferi sırasında Osmanlı hâkimiyetine girdi. Sahip olduğu limanı ve ticaret yollarının kavşağında yer alan vaziyeti sayesinde, canlı bir ticarî hayatın olduğu Tarsus, bu özelliğini daima korudu.

Adana Vilâyeti dâhilinde ilk parke kaldırımlar Tarsus sokaklarına döşenmiştir. Anadolu’da madenî borularla evlere kadar su isâlesi ilk olarak Tarsus’ta yapılmıştır.

Bunlardan başka Türkiye’deki ilk elektrik santrali 1902 yılında Tarsus’ta kurulmuş ve ilk şehir elektriği üretimi de burada gerçekleştirilmiştir. İstanbul’un bile 14 Şubat 1914 tarihinde elektriğe kavuştuğu düşünülürse, o dönemde Tarsus’un bayındırlık alanında ülke içerisindeki konumu daha net ortaya çıkar.

1902 yılında Müftüzâde Sadık (Eliyeşil) Paşa’nın reisliği zamanında, Tarsus Belediyesi’nin çalışmaları sonucu kurulan bu santral, Tarsus’un hemen kuzeyinde Berdan Irmağı kıyısındaki Bentbaşı denilen yerde bulunmaktaydı.

İsviçreli ve İtalyan bir grup tarafından inşa edilen santralden şehre 90 kilovatlık bir elektrik enerjisi verilmekte ve şehir dâhiline yapılan 190-110 voltluk bir şebeke ile de tevzi edilmekteydi.

O dönemde ancak şehrin ileri gelenleri bu elektrikten faydalanabilmekteydi. 1902 yılında üretilen bu elektrik, her ne kadar çok kısıtlı ve kullanım alanı oldukça sınırlı olsa da Türkiye’de elektrik enerjisi üretiminin başlaması açısından oldukça önemlidir.

Tarsus’ta yaşanan bu gelişme, Amerikan gazetelerinde de yer alır ve 10 Temmuz 1910 tarihli New York Times gazetesinde verilen haberde, Havari Paul’un doğduğu yer olan Tarsus’un büyük bir gelişme kaydettiği, kurulan elektrik santrali sayesinde şehrin sokaklarının 450 ampul ile aydınlatıldığı, 600 ampulün de evlerde kullanıldığı okuyuculara duyurulur.

Ayrıca aynı haberde Adana ve Mersin şehirlerinin de elektrik ile aydınlatılmasının planlandığı belirtilir.

Böylece 1910 yılında Tarsus, hem Bentbaşı’nda hem de Eski Saray’da bulunan santraller vasıtasıyla kendisine yetecek kadar elektriğini üretebilen bir şehir haline gelir...

Kaynak:Yedikıta dergisi- Mayıs 2012